9. Naar het geheel kijken

Het schone bewonderen
het ware behoeden
het edele vereren
het goede besluiten.
Dat leidt er de mensen
in het leven tot doelen
in het handelen tot het juiste
in het voelen tot vrede
in het denken tot het licht.
En leert hen vertrouwen
op geestelijke leiding
in alles wat is
in ’t wijde heelal
in het diepst van de ziel

Rudolf Steiner

Inleiding

In de vorige hoofdstukken hebben we gekeken naar het ontdekken van heel de mens, het aangaan van verbinding met deze mens en het samen actief worden. In dit hoofdstuk staat ‘naar het geheel kijken ’centraal. Naar het geheel kijken omvat veel verschillende elementen, zoals: een verzorgde helende omgeving, ritmes en rituelen (seizoenen, spreuken en jaarfeesten), verantwoordelijk voor het geheel: aarde en natuur, verbinding tussen kosmos en aarde, bron om uit te putten, zingeving en spiritualiteit, schoonheid. In dit hoofdstuk nemen we je mee in deze elementen.

Naar het geheel kijken betekent ‘naar het hele plaatje kijken’. Je kijkt vanuit een breder perspectief en vraagt jezelf af of er iets ontbreekt. Je neemt de tijd en ruimte om je te  bezinnen (reflecteren) en te kijken wat de betekenis is van het geheel. Je probeert verder te kijken naar de dieperliggende achtergronden.

Tegenwoordigheid van geest

De waarde ‘tegenwoordigheid van geest’ kan je omschrijven met: ‘aandachtig aanwezig zijn in het moment’. We willen ‘wakker’ zijn voor de kansen in een situatie waarin we de  ander helpen. Oftewel: we staan open hiervoor. Dat betekent dat je niet uit vaste patronen handelt, maar goed blijft kijken wat de ander op dat moment nodig heeft. Schakel je  oordelen uit over de ander en blijf open kijken. Tegenwoordigheid van geest wil ook zeggen dat je je niet door stress laat overheersen. Als het lukt zo aandachtig nabij te zijn krijg je  soms goede ingevingen waardoor jouw handelen beter aansluit op de situatie.

Helende omgeving

Er is steeds meer bekend over wat de omgeving met je doet als mens. Een schone omgeving nodigt uit om afval in de prullenbak te gooien. Op een vieze parkeerplaats ontstaat nog meer rommel omdat dit uitnodigt om nog meer op de grond te gooien. In de antroposofische zorg speelt de helende omgeving een belangrijke rol. Een helende omgeving is een  prettige omgeving waarin stress zoveel mogelijk wordt beperkt, waarbij aandacht wordt besteed aan positieve prikkels. Een helende omgeving brengt zorgvragers beter in evenwicht en vormt een basis voor verdere ontwikkeling. Als je een antroposofische instelling, locatie of huisartsenpraktijk binnenkomt, merk je meteen dat het antroposofisch is door de  inrichting en de sfeer die er hangt. Je kan het bijvoorbeeld zien aan de seizoenstafel die er staat of door de houten meubels met organische vormen. Soms merk je het ook aan de geur of aan de lichtinval. Over het algemeen merk je dat er aandacht is voor de omgeving. Een helende omgeving doet iets met je als mens. Een helende omgeving straalt zorg en aandacht uit. Het bevat natuurlijke elementen, zoals een houten tafel en natuurlijke stoffen op de stoelen. Het is wenselijk dat de omgeving vertrouwen, rust en openheid oproept, bijvoorbeeld door juist kleurgebruik. Ten slotte is het belangrijk om de omgeving te blijven verzorgen. Als iets stuk is gegaan, maak je het zo snel mogelijk heel!

Aandacht voor het grotere geheel

Aandacht hebben voor een helende omgeving en voor het grotere geheel,
hoe doe je dat als begeleider? Het is belangrijk om te weten dat er twee
elementen zijn waar je je op richt, namelijk de uiterlijke omgeving en de
vragen die je aan jezelf stelt (de innerlijke vragen) en die je ook bekijkt voor
de cliënt/het kind.

• Aandacht voor de uiterlijke omgeving: Je kijkt of de omgeving klopt. Je onderzoekt of de omgeving gezond makend is en een positieve invloed heeft op de gebruikers. Je let op veel dingen. Je kijkt bijvoorbeeld naar de inrichting, naar de eet- en drinkgewoonten. Het is in de antroposofische zorgverlening belangrijk om biologische (dynamisch) voeding te gebruiken die goed is voor mens en aarde. Hoe doen wij dat? Je vraagt na welke keuzes zijn gemaakt en waarom dat zo is.
• Aandacht voor de innerlijke vragen: Je zorgt voor jezelf en elkaar. Je kijkt waar je je energie en inspiratie vandaan haalt. Verzorg je dit goed voor jezelf en blijf je je ontwikkelen? Heb je het gevoel dat je op de goede weg bent? Wat is de zin en betekenis van wat je meemaakt? Je stelt deze vragen ook over het leven van de mensen die je begeleidt. Hoe is het voor hem en voor haar? Welke mogelijke zin en betekenis kan het dagelijks leven voor ze hebben? Wat kan ze verder brengen? Hoe zie jij de plek van deze mens in het geheel? In de groep, in de klas, in het huis? Klopt deze plek nog; is deze nog passend? En in het werk en in de gemeenschap? Sluiten de werkzaamheden goed aan bij deze mens? En welke plek heeft hij in de familie? Je kijkt daarbij vanuit een positieve houding. Niemand is ooit uitbehandeld of een hopeloos geval. Iedere ervaring doet ertoe in het grotere geheel.

Voor de methodische stappen van 'Naar het geheel kijken'  klik je door naar methode