Naast de vier essenties worden er ook vier kernwaarden genoemd die belangrijk en onderliggend zijn aan de antroposofische begeleiding:
- ontwikkelingsgericht werken;
- wederkerigheid realiseren;
- gelijkwaardigheid realiseren;
- tegenwoordigheid van geest beoefenen.
Als je deze vier kernwaarden leest, welke waarden zijn bij jou al bekend? En welke waarden zijn nieuw voor jou?
Kernwaarden vullen onze intenties, innerlijke houding en bejegening. Wellicht zijn deze vier kernwaarden niet gelijk duidelijk. Wat bedoelen we nu precies met deze waarden?
Ontwikkelingsgericht werken
Kijk niet alleen naar de beperking van mensen. Iedereen heeft talenten en mogelijkheden om zich verder te ontwikkelen en een bijdrage te geven. Er is geen einde aan ontwikkeling. Dit betekent dat de ontwikkeling van een mens dankzij alle ontmoetingen en ervaringen steeds doorgaat. Ondersteun de ontwikkeling van de ander.
Wederkerigheid realiseren
Ontwikkelen doe je niet alleen: je doet het met anderen samen. Hoe word ik beïnvloed en geraakt door de mensen en de dingen om mij heen? Ontmoetingen hebben invloed op wie je bent en hoe je je ontwikkelt. Sta open voor wie de ander is. Sta toe dat de ander jou mag raken. De ander kan het jou door zijn gedrag lastig maken. Je komt je eigen grenzen tegen: maar sluit je niet af voor de ander. Probeer ook van die ander te leren, zodat er een wederkerig contact ontstaat. Doordat jij probeert de ander zo goed mogelijk te leren kennen en te begrijpen, leer je zelf ook weer van de ander.
Gelijkwaardigheid realiseren
We zijn als mensen gelijkwaardig. Dat betekent dat de ene persoon niet beter is of hoger staat dan de andere persoon. We zeggen makkelijk dat we gelijkwaardig zijn, maar om echt gelijkwaardig te zíjn, is toch moeilijk. Plaats jezelf niet boven de ander. Denk niet dat je het bij voorbaat beter weet. Als een kind of mens niet met woorden kan spreken, dan kan die persoon toch heel goed begrijpen of aanvoelen wat er gebeurt. Gelijkwaardig zijn betekent niet dat we gelijk zijn. We hebben een verschillende positie en verantwoordelijkheid. En als begeleiders moeten we soms beslissingen nemen waar onze cliënten het niet mee eens zijn. Ook als medewerkers zijn we gelijkwaardig, ongeacht de taak en de verantwoordelijkheid in ons werk. Van leidinggevenden mag je verwachten dat zij jou laten ervaren wat gelijkwaardigheid inhoudt.
Tegenwoordigheid van geest beoefenen
De waarde ‘tegenwoordigheid van geest beoefenen’ kan je omschrijven met: ‘aandachtig aanwezig zijn in het moment’. We willen ‘wakker’ zijn voor de kansen in een situatie waarin we de ander helpen. Oftewel: we staan open hiervoor. Dat betekent dat je niet uit vaste patronen handelt, maar goed blijft kijken wat de ander op dat moment nodig heeft. Schakel je oordelen uit over de ander en blijf open kijken. Tegenwoordigheid van geest wil ook zeggen dat je je niet door stress laat overheersen. Als het lukt zo aandachtig nabij te zijn, krijg je soms goede ingevingen waardoor jouw handelen beter aansluit bij de situatie.
Deze vier kernwaarden staan in verbinding met de vier essenties van antroposofische zorg. Op de volgende pagina staan deze vier essenties met de kernwaarden verder uitgewerkt.
1 De hele mens ontdekken
Ik werk aan ontwikkeling van jou en mij
- Accepteer de ander zoals hij of zij is; ieder mens mag zijn zoals hij is.
- Help de ander te worden wie hij of zij wil worden: ieder individu heeft mogelijkheden en talenten; iedereen gaat zijn eigen reis door het leven.
- Ondersteun de ander in een gezonde leefstijl; zorg voor ritme in de dag, beweging, verrassing.
- Stel de ander in staat om eigen besluiten te nemen, om zijn eigen wil te tonen waar dat mogelijk is.
- Ontdek rode draden in het leven van de ander; ontdek wat echt betekenis en waarde voor de ander heeft.
2 Ontmoeting en verbinding aangaan
De verbinding tussen ons is wederkerig
- Maak contact van mens tot mens; benader de ander liefdevol en laat voelen dat je oprechte interesse hebt.
- Versterk je open, onderzoekende houding in de ontmoeting; sta open voor nieuwe ontdekkingen; een positieve en onbevangen houding laat toe dat de ander meer van zichzelf kan laten zien.
- Stem je eigen benadering af op de ander en op de situatie; probeer de situatie te lezen zodat je kunt aansluiten bij de ander.
- Laat toe dat de ander iets met jou doet en jou iets te leren heeft.
3 Samen actief worden
Ik sta gelijkwaardig naast jou
- Zorg dat de ander erbij hoort en er niet buiten staat; betrek de ander in wat je aan het doen bent.
- Creëer situaties waarin je de saamhorigheid versterkt; bijvoorbeeld door iets te vieren met een ritueel.
- Ontdek de verborgen talenten in de ander en laat die tot bloei komen; probeer nieuwe dingen uit.
- Betrek veel andere mensen in het leven van de ander; zorg dat de ander kan deelnemen; laat de ander de wereld ontdekken zodat het leven rijker wordt.
4 Naar het grotere geheel kijken
Ik toon tegenwoordigheid van geest
- Ervaar dat er groepen van mensen om je heen zijn; besef wat alle andere mensen willen die betrokken zijn in het wonen, werken, leren en plezier maken. Betrek hen en vraag hun advies.
- Besef dat alle zintuigelijke indrukken iets met je gezondheid en je emoties en gedachten doen. Alle geluiden, kleuren, geuren en materialen hebben een positieve of negatieve invloed. Verzorg de ruimte, betrek de natuur in het dagelijks leven, laat de seizoenen ervaarbaar worden.
- Heb aandacht voor duurzaamheid zonder te verspillen of te vervuilen, in het besef dat de aarde zorg en aandacht nodig heeft en dat dat ook de andere mensen goed doet.
- Stel jezelf de vraag of het leven zin heeft. Ook als je ernstige beperkingen hebt. Wat is jouw doel in je leven?
- Werk vanuit de positieve houding dat de ander een toekomst voor zich heeft. Niemand is ooit uitbehandeld of een hopeloos geval. Iedere ervaring doet ertoe in het grotere geheel.